توسعه نظام مبادلات پیمانکاری فرعی
الگوی توسعه نظام مبادلات پیمانکاری فرعی یا  SPX(Subcontracting and Partnership eXchange) از الگوهای  توسعه صنایع کوچك ومتوسط(SMEs)به عنوان قلب وموتورمحرکه توسعه اقتصادی کشورها بوده که سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) نیزدرترویج آن درسطح بین المللی می کوشد. . الگوی توسعه  نظام مبادلات پیمانکاری فرعی(SPX) ،   یکی از الگوهای توسعه شبکه های عمودی است که دارای محدودیت جغرافیایی نبوده و به  عنوان یك مرکز متمرکز،درسطح کشور فعالیت نموده وخدمات خودرابه پیمانکاران وتولیدکنندگان(مبتنی برسفارش)عرضه می نماید تاخدمات ومحصولات خودرادراختیارسایرشرکت-هاوکارخانجات(به عنوان کارفرما یا پیمانکار اصلی) قراردهند.  در این الگو گسترۀ وسیعی از اهداف حمایتی صنایع کوچک  و متوسط را در بر می گیرد، از جمله:
*   تقویت توانایی صنایع کوچك ومتوسط برای افزایش سطح تولید و اشتغال زایی آنها

*    به روزآوری فرایندهای فنی ومحصولات صنایع کوچك ومتوسط

*    بهبود قابلیت رقابت بین المللی صنایع کوچك ومتوسط

*    جلب سرمایه گذاری در صنایع کوچك ومتوسط ودریافت سفارش های خارجی

*   تشویق جایگزینی واردات ورشدصادرات محصولات تولیدی صنایع کوچک و متوسط

معرفی برنامه توسعه نظام مبادلات پیمانکاری فرعی
پيمانكاري فرعي صنعتي يكي از راه هاي مدرن و موثر سازماني براي توليد محصولات صنعتي از راه همكاري واحدهاي توليدي مكمل است. در اين حالت يك پيمانكار اصلي، همراه با عرضه كنندگان پيمانكاري فرعي متعدد، وجود دارند. به عبارت ديگر در نظام پيمانكاري فرعي، توافق بين دو گروه يعني پيمانكار اصلي و پيمانكار فرعي است. پيمانكار اصلي اقدام به و اگذاري توليد قطعه ها و اجزاي قابل مونتاژ اصلي يا فرعي و يا بخشي از خدمات مورد نياز محصول نهايي به يك يا چند بنگاه توليدي مي كند. پيمانكار فرعي (Subcontractor) بر اساس مشخصات فني تعيين شده توسط پيمانكار اصلي(كارفرما) كار را انجام مي دهد. بديهي است در نظام توليد، به ويژه در حوزه هاي صنعت، تقسيم كاري كه به اين روش انجام مي پذيرد موجب ارتقاي روز افزون تخصص پيمانكار فرعي در يك يا چند فرآيند فني مي شود.
کلیه پیمانکاران و کارفرمایان می توانند ذینفعان این برنامه توسعه قلمداد گردند.  بنگاهها يا كسب و كارهاي سفارش دهند( پيمانكاران اصلي) كه قصد دارند در قالب يك همكاري با ساير كسب و كارها، قسمتي از فرآيند توليد محصول خود را( تكميل فرآيند توليد) و يا نسبتي از كل توليد خود را( توليد كامل كالا) جهت استفاده از ظرفيت هاي تخصصي كسب و كارهاي ديگر و يا ارتقا توان پاسخگويي به تقاضاي بازار برونسپاري نمايند. بنگاهها يا كسب و كارهاي سفارش گيرنده( پيمانكاران فرعي) كه قصد دارند در قالب يك همكاري با ساير كسب و كارها، قسمتي از فرآيند توليد محصول كسب و كارهاي ديگر را( تكميل فرآيند توليد) و يا نسبتي از كل توليد كسب و كارهاي ديگر را ا( توليد كامل كالا) بر حسب سفارش آنها توليدنمايند. روابط پیمانکاری فرعی بین کارفرمای اصلی و فرعی معمولا بدلایل زیر صورت می گیرد:
پيمانكاري مبتني بر ظرفيت: در اين نوع از پيمانكاري  ، عامل اصلي تشكيل روابط پيمانكاري فرعي اين است كه پيمانكار اصلي ظرفيت كافي جهت ساخت يك جزء يا قطعه يا توليد يك ماده خاص را ندارد. به عبارت ديگر، پيمانكار اصلي داراي ظرفيت محدودي در فرآيند توليد خود است و با توجه به نياز و تقاضاي بازار لازم است حداقل براي يك دوره موقت از يك پيمانكار خاص استفاده كند. اين مفهوم به عنوان تجزيه افقي توليد مكمل يكديگر تلقي مي شود.
پيمانكاري مبتني بر تخصص: در اين حالت پيمانكار اصلي ، پيمانكاري را برمي گزيند كه داراي تجهيزات و ماشين آلات ويژه و نيروهاي متخصص و ماهري باشد كه بتواند از عهده كارهاي پيچيده و نيازمند دقت زياد برآيد. اين نوع از پيمانكاري فرعي، در توليد نهايي يا ساخت اجزاي ويژه يا مواردي كه نياز به سطح بالايي از مهارت فني در توليد باشد و پيمانكار اصلي قادر به برآوردن آن نباشد، را شامل مي شود. در چنين موقعيتي ، دو شركت (بنگاه) به طور عمودي از نظر سرمايه و يا تكنولوژي مكمل يكديگر هستند.
پيمانكاري اقتصادي : زماني برقرار مي شود كه پیمانکار اصلی از طريق برون‌سپاري بخشي از فرآيندهاي توليدي ، صرفه جويي در هزينه‌های تولید را ممکن می سازد.

انواع پیمانکاری فرعی:
     الف- پيمانكاري فرعي براي ساخت قطعه ها و كالاهاي نيم ساخته صنعتي
     ب- پيمانكاري فرعي براي تكميل و مونتاژ قطعه ها و كالاهاي صنعتي
     ج- پيمانكاري فرعي براي انتقال اطلاعات و دانش فني و ارتقاي تكنولوژي
     د- پيمانكاري فرعي براي انجام تحقيق ، طراحي و ساخت بخشي از يك طرح بزرگ و يا طرح توسعه واحدهاي بزرگ

ماموریت های اصلی برنامه توسعه نظام مبادلات پیمانکاری فرعی:
1.شناسایی، ایجاد و توسعه بازار (در زنجیره های مختلف تولید)
2.تسهیل و برقراری ارتباط میان پیمانکاران فرعی (تأمین کنندگان) و پیمانکاران اصلی (کارفرمایان)
3.ارتقاء و توانمندسازی پیمانکاران فرعی

فعالیت های اصلی برنامه توسعه نظام مبادلات پیمانکاری فرعی:
•     :PROFILING ممیزی میدانی بر اساس چک لیست های ارزیابی مرجع و قرار دادن اطلاعات در پایگاه داده ها
•    BENCHMARKING : الگویابی از نمونه های موفق داخلی و بین المللی
•    UPGRADING  : توانمندسازی اعضا شامل آموزش، مشاوره و...

فلوچارت، الگوريتم فرآيند:

فرآيند شناسايي حوزه هاي مزيت دار در برنامه توسعه نظام مبادلات پيمانكاري فرعي:

مشوق ها :

دستاورد ها و نتايج:
* ايجاد 10 بيرخانه تخصصي در سطح كشور
* آموزش و تيم سازي 20 نفر نيروي متخصص
* معرفي و فرهنگ سازي  پروژه توسعه مبادلات نظام پيمانكاري فرعي
* مذاکرات رو در رو با بیش از 100 کارفرمای ملی و 25 کارفرمای بین المللی
* انعقاد 8 تفاهم نامه همكاري با  كارفرمايان بزرگ ملي
* شناسايي و ثبت اطلاعات بيش از 1000 پيمانكار و 50 كارفرما در سامان
* انجام بيش از 300 برنامه حمايتي و توانمند سازي  پيمانكاران و توسعه بازار آنان
* بيش از 1000 ميليارد ريال  بازار يابي مستقيم  براي اعضا

دبيرخانه تخصصي توسعه مبادلات نظام پيمانكاري فرعي در استانهاي مختلف:

آذربايجان شرقي : ساخت قطعات، تجهيزات و ماشين آلات صنعتي و خط توليد
اصفهان : تجهيزات و ماشين آلات صنايع فلزي
البرز : تجهيزات پالايشگاه و پتروشيمي
خراسان رضوي : قطعات و مجموعه هاي خودرو
تهران : تجهيزات صنايع هوايي و دريايي
خوزستان : تجهيزات نفت و گاز
فارس : ماشين آلات كشاورزي و راه سازي
كرمان : تجهيزات صنايع معدني و سيماني
مركزي : تجهيزات صنايع ريلي
يزد : تجهيزات صنايع برقي و نيروگاهي